Diseinuaren defendatzailea eta nazioartean ezaguna den hizlaria, eta lau libururen egilea, besteak beste: "Calm Technology" eta "A Kids Book About Technology". Bi urte eman zituen MITeko Center for Civic Mediaren eta Harvardeko Berkman Klein Center for Internet & Societyren beka jasotzen. TED, "We Are All Cyborgs Now" (denok gara Cyborgs) hitzaldiak 2 milioi bisita baino gehiago ditu.

Inc Magazine aldizkariak teknologian eragin handiena duten 30 urtetik beherako 30 pertsonetako bat izendatu du; Fast Companyk teknologian eragin handiena duten emakumeen zerrendan sartu du, eta 2012an National Geographicek "Esploratzaile Sortuberri" izendatu zuen 2021. urtean. Horrezaz gainera, Bell Labsen Claude Shannon Berrikuntzaren Saria jaso zuen. Lokalizazioan oinarritzen den eta Esrik erosi zuen software-enpresa den Geoloqiren sortzaileetakoa da, eta enpresa horretako CEO izan zen.

Gaur egun, web ekonomiaren etorkizuna esploratzen eta sortzaileei ordaintzen dihardu Amber Casek Mozzilla Fundazioaren beka batekin. 

HITZALDIA
Designing calm technology

Gure mundua gure arretagatik lehiatzen den informazioz egina dago. Zer da beharrezkoa? Zer ez da? Ezin dugu gure eguneroko bizitzarekin elkarreragin mahai gaineko ordenagailu batekin egiten dugun bezala.

Teknologiak ez luke gure arreta osoa behar, haren zati bat soilik, eta beharrezkoa denean bakarrik. "Calm technology" delakoak (teknologia lasaia) heldutasun teknologikoari dagokion egoera bat deskribatzen du, non erabiltzailearen zeregin nagusia ez den informatika bera, gizaki izatea baizik. "Calm technology"aren azpian dagoen ideia da pertsonak adimentsuagoak izatea, eta ez gauzak izatea.

"Calm computing" eta "calm technology" terminoak 1995ean sortu zituzten PARKeko Mark Weiser eta John Seely Brown ikertzaileek, informazioaren teknologiak sortzen ari ziren konplexutasunaren aurkako erreakzio gisa. "Calm technology"aren helburua bizimodua eta giza ingurunea kontuan hartzen dituzten abiaburuak ematea da, teknologiak gizatasuna handitzea ahalbidetuz, murriztu beharrean.

Teknologia gogaikarri baten eta erabilgarria den teknologia baten arteko aldea honakoa da: ea gure arreta nola bereganatzen duen. "Calm Technology" gure arreta modu egokian bereganatzen duten nonahiko gailuak diseinatzeko esparru bat da.

Francesca Perona diseinatzailea eta ikertzailea da, eta lankidetzan eta materialetan oinarritutako berrikuntzari ekitearen aldeko apustua egin du. Askotariko diziplinak biltzen dituen praktika bat garatu du, materialen teknologia berriekin lan eginda, eta ikertzaile akademikoekin, industriarekin eta enpresa teknologiko berrien unibertsoarekin lankidetzan arituta.

Nazioarteko hainbat egoitzek eta batzordek bultzatu dute bere praktika sortzailea, zeina, besteak beste, Victoria & Albert Museum eta Science Gallery London instituzioetan aurkeztu den. Royal Academy of Engineering delakoaren SME Leaders programaren parte izan da eta bikaintasun egiaztagiri bat jaso du Arts & Crafts Design Award-en eskutik.

Egun, Francesca TG0 enpresako berrikuntza zuzendaria da. Enpresa hasiberria da eta egoitza Londresen dauka. Bertan, hardware eta software taldeekin lankidetzan jarduten du, polimero eroaleak interfaze interaktibo bihurtzeko automobilgintzaren, teknologia aplikagarriaren eta kontsumo elektronikaren sektoreetan.

HITZALDIA
Informazio gehiago laster

Zerbitzuen eta interakzioaren ikertzailea eta diseinatzailea. Finlandiako Barne Ministerioko Inland Design berrikuntza eta diseinu laborategian lan egiten du.

«Diseinua eta diaspora» podcastaren ekoizlea eta gidaria da, hots, gizarte-aldaketarako diseinuari buruzko podcastarena (gaztelaniaz eta portugesez). Gaur egun, podcastak 200 atal ditu argitaratuta, Latinoamerikan gehien entzuten dena da eta hilean 6.000 entzuketa baino gehiago ditu. Hezkuntzaren, osasunaren, segurtasunaren, kultura-ondarearen, hirigintzaren eta herritarren parte-hartzearen arloetan lan egiten duten pertsonak elkarrizketatzen ditu, enpresetan, sektore publikoan edo hirugarren sektorean jarduten dutenak. Guztiek diseinuan lan egiten dute eta beren jardunari buruz hausnartzen dute. Horietako batzuk aktiboak dira beren komunitateetan, eta ahaleginak egiten dituzte epe luzera mundu iraunkorragoa, irekiagoa eta bidezkoagoa eraikitzeko.

Lau urtez Taikek (2016-2020) emandako Finlandiako diseinu beka nazionaletan epaimahaikide izan zen. Kultura-ondarearen, immigrazioaren eta osasun globalaren arloko proiektu askotan parte hartu du, betiere partaidetza-diseinuaren esparruan. Bere laguntzaileak eta bazkideak inspiratzen eta motibatzen ditu. Proiektuak aldatu egiten dira, baina guztiak dira kultura eta diziplina anitzeko ekimenak. Talde ahulen hainbat komunitaterekin lan egiten du, hala nola ikusmen-urritasuna dutenekin, dokumenturik gabeko etorkinekin, kultura-erakundeetako adituekin eta garapen bidean dauden herrialdeetako osasun-adituekin.

HITZALDIA
Jariotasuna eta iragazkortasuna

Gobernuko diseinu-lanaren eta podcast baten arteko jariotasuna eta iragazkortasuna. Ordaindutako praktika profesionalaren (Finlandiako Barne Ministerioan) eta praktika aktibista eta ad honorem praktika profesionalaren arteko iragazkortasunari eta jariotasunari buruz. Hitzaldi honetan, Marianak ministerioan politika publikoen diseinuan egindako lanaren eta podcastaren lanaren adibideak ematen ditu, ikerketa-tresna gisa. Iragazkortasuna eta jariotasuna dira praktika, jakintza eta testuinguru desberdinen eguneroko ibileran agertzen diren ardatzak. Ikuspegi pertsonal bat da, elkarguneen eta desadostasun-guneen berri ematen diguna, diasporatik lanean ari delako eta hegoalde globaletik ikasteko apustua egiten duelako.

Gintaras Balčytis arkitekto lituaniar ospetsua da, eta Lituaniako arte eta arkitektura saririk garrantzitsuenak jaso ditu.

Balčytis Studio estudioa (www.balcytis.com) sortu zuen 2018an, Kaunasen (Lituania) kokatutako arkitektura eta diseinu estudioa. Horrez gain, Dviejų Grupė arkitektura estudioko bazkide fundatzaile eta arkitekto burua ere bada (1993tik). Kaunasko Arkitektura Jaialdiko (KAFe) fundatzaile eta antolatzaile nagusietako bat da; hiru urterik behin ospatzen den nazioarteko egitasmoa da. 2008tik arkitekturako irakasle elkartu gisa egiten du lan Kaunasko Unibertsitate Teknologikoko Ingeniaritza Zibil eta Arkitekturako Fakultatean.

Gintaras Balčytis hainbat eskalako proiektutan kolaboratzen aritzen da, familia bakarreko etxe txikietatik hasi eta apartamentu bloke, bulegoen eraikin zein autobus geltokietaraino. Arkitektura berria hiri inguru eta inguru naturalean bikain integratzea da bere proiektuen ezaugarri nagusia. Balčytisek sari ugari jaso ditu azken urteetan; Kaunasko artistarik gogoangarriena 2017an, PilotasLT arkitekturako albisteen atariko urteko arkitektoaren saria 2017an, Ingurumen Ministerioaren saria urteko eraikinik onenari 2018an, Lituaniako Gobernuaren Kultura eta Arte saria 2018an eta Kultura eta Arteen Lituaniako Sari Nazionala 2020an.

Gintaras Balčytisen elkarrizketak estatu mailako zein nazioarteko prentsan argitaratzen dira. Bere proiektuak hainbat herrialdetan aurkezten dira, besteak beste, Alemanian, Japonian, Espainian, Austrian, Erresuma Batuan eta Txinan.

Horrez gain, autore eta jarduera eta ekitaldi publikoen antolatzaile gisa ere ospetsua da Gintaras Balčytis.  Kaunasko Arkitektura Jaialdia (KAFe) berak sortu eta zuzentzen du, eta 2013an, 2016an eta 2019an ospatu zen. Arkitektura profesionala sustatzeko Lituaniako nazioarteko arkitektura ekitaldirik handiena bihurtu da. 2013an sortutako Kaunasko “Gerra arteko arkitektura” erakusketan Gintaras Balčytis aritu da komisario lanetan; erakusketak ibilbide luzea egin du munduan barrena eta dagoeneko ikusgai egon da Johannesburgon (2021), Bruselako NATOren egoitzan (2019), Sao Paulon (2018), Antalyako Arkitekturaren Biurtekoan (2017), Berlingo Arkitektura Museoan (2015), Brnoko Arkitektura Zentroan (2014) eta Tallinngo Arkitektura Museoan (2014).

HITZALDIA

Genius Loci edo espaziotik lekura «trantsitatzeko» hiru modu.

Arkitekturak eta diseinuak inguratzen gaituzte. Arkitekturak betebehar garrantzitsua betetzen du hirian, etxean, lanean, are eta logelan ere. Bere forma eta edukiagatik, arkitekturak eta diseinuak egunerokotasuna jasaten laguntzen digute. Arkitektoek zein diseinatzaileek, haien pentsatzeko moduarekin, gure etorkizuneko hautuen estiloa ebazten dute. Gaur egun, gure eguneroko elkarrekintzetan erronka eta ziurgabetasun ugariri egin behar diegu aurre, besteak beste, digitalizazioa, gehiegizko informazioa eta informazioa azkartzea, baina baita mundu mailako mehatxu argiei ere, esaterako berotze globala, populazioa zahartzea eta desberdintasunak areagotzea. Etorkizuna ezin da ulertu mentalitate ekologikorik gabe, edo ingurumena babestu gabe, ezta irtenbide iraunkor eta humanistarik gabe ere. Horrek guztiak erronka handia ekarri die sortzaileei.

Arkitektura eta diseinua elkarrengandik oso gertu dauden lanbideak dira. Haien funtsa funtzioaren eta formaren idealetan azaleratzen da. Hala ere, esango nuke arkitektura «arte astuna» dela. Arkitekturan aldaketa azkar bat azaltzea zaila da, are ezinezkoa. Horrez gain, «ekonomia zirkularraren» erronkak gainditzea oso lan zaila da arkitekturan. Diseinua esparru moldagarriagoa da eta, horrenbestez, azkarrago garatzen da. Ekonomia zirkularraren irtenbideek eta aurrerapen teknikoak eragin berezia daukate diziplina horretan. Diseinua «kontsumitzailea-produktua» elkarrekintzan zentratzen da; arkitekturak, berriz, faktore osagarri sotil bat eskatzen du, hau da, etorkizuneko eraikinaren «kokapen» erreala. Arkitektura nahitaez baldintzatzen dute kokapenak, historiak, ingurune sozial eta kulturalak. Lekuaren espiritua, hau da, Genius Loci delakoa, arkitektura pentsamenduaren gako erabakigarria da.  Hala, “trantsituaren” ikuspegi kontzeptuala kokapenaren, arkitekturaren eta pertsonen arteko interrelazio sakonetan oinarritutako jardun praktiko gisa irudikatzen da.

Genius Loci ulertzea eta diseinu estrategia gisa baliatzea bereziki garrantzitsua da arkitektoentzat zein gizartearentzat. Arkitekturak eragin handia du ingurunean eta, horrez gain, harreman sozialei ere erasaten die. Arkitekturak lagundu egin behar digu balio humanistekin bizitzen.

Aurkezpen honetan “trantsituaren” ideia irudikatzen duten hiru arkitektura diseinu desberdin aztertuko dira. Lehen adibideak naturaren eta espazioaren arteko interrelazio gisa irudikatzen du “trantsitua”; bigarrenak eraikinaren kontzeptu arkitektonikoa hiriaren “narratibaren” jarraipen gisa aztertzen du; eta, azkenik, hirugarren adibideak tokiko espazio publiko baten benetako diseinu arkitektonikoa bizitza komunitariorako agertoki berri baten “adierazle” bihurtzea berrinterpretatzen du.